Nikon FA & Nikon FE2 geliştirme safhaları

Yine tarihe yolculuk yapıyoruz. Nikon firmasının ürettiği en güzel kameralardan ve dünya üzerinde Matrix ölçüm yapan ilk model olan Nikon FA ve Nikon FE2'nin geliştirilme aşamalarını inceleyeceğiz.

Poz dengelemesini (+/-) iptal etmek!

1977 Yılında Nippon Kogaku K.K. yani şimdiki Nikon firmasının ana amacı kamera dizayn bölümü oluşturmak olan 2 tane proje başlatmıştı.

Proje takımlarından birisi Nikon FM2 için yüksek perde hızı olan bir sistem geliştirme üzerinde ve diğer proje takımı ise Nikon FA modeli için MATRIX ölçüm sistemi geliştirmeye çalışıyorlardı.

Nikon; Tüm araştırmalarını pozometre ve pozometre kontrolü üzerinde yoğunlaştırmıştı.

Bu araştırmalar sonucu; Merkez ağırlıklı ölçüm sisteminde başarı sağlanmıştır. Standart olarak lensten ölçen (TTL) ölçüm sistemi, Nikon EL serisi, Nikon EL2 ve FE kameralarında TTL-AE ölçüm sistemi (lenste ölçen ve otomatik pozlayan) olarak kullanılmaya başlanmıştır. 

Pozometre kontrolünde ileri seviye ve daha hassas sonuçlar veren sistemler üzerinde yapılan  çok sayıda çalışma başarısızlıkla sonuçlanmış ve mükemmel aşamasına henüz gelinememişti.

Örneğin, eskiden ışık ölçümünde; Yaptığınız ölçümün % 96 oranında başarıya ulaşması % 98 oranında ve % 98 başarıya ulaşmak % 99,5 oranında mümkünken şimdi pozometre konusunda % 100 başarı elde edilmiş durumdadır.

Pozometrenin yukarıda bahsedilen bu ufak oranda kalan hatasından uzak durabilmek için ileri seviye fotoğrafçılar; Poz dengelemesini (+/-) yada otomatik pozometre kilit’ini (AE-L) kullanırlardı.

Peki ileri seviye olmayan kullanıcılar ne yapacak? Ya poz dengelemesini (+/-) yada pozometreyi gereksiz yere kilitleyerek (AE-L) kullanacaklar. İşte bu sistemi geliştiren takımın araştırdığı ana konu bu idi.

Silikon Foto Diod ve (SFD) 24 parçası 

Proje takımı toplamda 10 kişi olarak işe başladı, takımın büyük çoğunluğu ölçüm mekanizması ve diğer kalanlar ise değerlendirme ile ilgili kısımda çalışıyordu.

Takım; Görüntüdeki parlaklığın dağılımı ve en uygun pozometrik değer arasındaki ilişkinin analiz edilmesiyle işe başladı. 

Bu amaçla Nikon FE‘nin film baskı plakası üzerine 5 mm karelik bir alana 24 adet silikon foto diyodu (SFD) 4'ü dikey ve 6'sı yatay olacak şekilde yerleştirildi.

24 Adetlik SFD’den olarak gelen çıkış sinyalleri Nikon FE’nin içindeki bir devre ile yükseltilerek, sonrasında analog bir anahtarla kaydediciye iletiliyordu.

24 Parçalı Silicon Photo Diod

Bu cihaza, bir anlamda 24 pixellik sensör denebilirdi ki; Konudan gelen parlaklık bilgilerini görüntü düzlemi üzerindeki her bir alanda ölçerek, kaydediciye iletiyor ve kaydedici ise ölçüm sonuçlarını bir kağıt üzerine grafik çıktı olarak gösteriyordu.

Bu işlem günümüzde, kameranın pozometresinin ölçtüğü analog değerler kamera içindeki bir mikro bilgisayara iletilmekte ve burada A/D (Analog/Dijital) analog sinyaller dijital sinyallere dönüştrülmektedir. Yani okunan sinyaller analog sinyallerdir ama kameranın daha hızlı değerlendirme yapabilmesi için sinyallerin dijital'e dönüştürülmesi gerekir. Elbette o günlerde bu işlem tamamen ANALOG olarak yapılmaktaydı.

Bu sıralarda Nikon FE, yukarıdaki cihazla donatılarak, farklı ışık koşullarında binlerce kare fotoğraf çekilerek tasarlandı. Tasarımı sırasında Bracketing denilen yöntem kullanılarak yavaş yavaş geliştirilmişti. Bracketing; Aynı karenin bir çok farklı pozometrik değerlerle çekilerek, daha sonra en iyi pozlamanın seçilmesidir.

Bu arada da en uygun pozometrik değeri hesaplayabilmek için bir algoritma geliştirilmeye çalışılıyordu. Bu amaçla 24 silikonlu foto diyotlu sistemin sağladığı grafik çıktısından faydalanılarak, çekilen binlerce fotoğraftan en uygun pozometrik değerlere sahip olanlar kaşılaştırılıyordu.

Nikon FE

Sürekli tekrarlanan test ve çalışmalardan şu sonuçlar çıkmıştı;

1-) Konudaki parlaklık, pozometre hesaplanması için bir parametre olarak kullanılabilir.

2-) Pratik olarak karenin 5 parçaya ayrılmasının ölçüm açısından yeterli sonuçlar vereceği.

Bundan sonraki adım; 5 Parçalı foto silikon diyod'un gerçek prototipini üretip, Nikon FE’nin film düzlemine yerleştirerek denemek olacaktı. 

Bu çalışma için akla gelebilecek her durumun fotoğrafları çekilmiş ve kameranın pozometrik sistemini ayarlayacak olan algoritmayı yenilemek için çekilen fotoğraflar analiz edilmiştir.

Ekip çalışanları, veri toplamak amacıyla , farklı ışık koşullarında binlerce kare deneme çekimleri yapmak üzere Japonya dışındaki dünyanın bir çok ülkesine gittiler.

MATRIX ÖLÇÜM sistemi; 1983 Yılının Ekim ayında Nikon FA'nın duyurulmasından 6 yıl önce bir sürü insanın çalışma ve gayretleriyle geliştirilmişti.

Başta Nikon FA, Nikon FE2 mi olacaktı?

Nikon FA ile ilgili planlar yapılmaya başlandığında Matrix Ölçüm ve Çoklu Otomatik Mod'un (P, S, A, M) Nikon FE modelinde kullanılması düşünülmüştü. 1982’de piyasaya sürülen Nikon FG modelinde Çoklu Otomatik Mod (Multi AE Mod) ve gerçek zamanlı Stop-Down ölçüm yapabilen P modu çoktan kullanılmış ve ilave olarak da perde hızı öncelikli S modu da eklenmişti. 1982 Yılında elektronik olarak kontrol edilen en yüksek perde hızı 1/4000 saniye ve daha önceki flaş senkronizasyonlarından daha hızlı 1/250 flaş senkronizasyonu ilk olarak Nikon FM2 modelinde kullanılmıştı.

Bu yeni fonksiyonların kameraya eklenmesi için diğer bazılarının çıkarılması gerekecekti. Özellikle gerçek zamanlı Stop-Down ölçüm sisteminin  karmaşık görünmesi ve pozometre kilidi (AE-L) konusu nedeniyle başta MATRIX ÖLÇÜM sisteminin kullanılmasından vazgeçildi.

Daha sonra Stop-Down (gerçek zamanlı ölçüm) sistemi kullanımının pozometrik sistemdeki  bazı kısıtlamaları nedeniyle en düşük perde hızı 1 saniyeyi geçmeyecek şekilde tasarlanmak zorunda kalınmıştır.

Nikon FA Üstten Görünüşü

Nikon FA’ nın piyasaya çıkışından 6 ay önce Nikon FE2, önceki başarılı model olan Nikon FE yerine piyasaya sürüldü. Fakat asıl planlanan, Nikon FE2’nin Nikon FA’dan sonra piyasaya sürülmesiydi. Başarılı model FE’den sonraki modelde 1/4000 perde hızı, Nikon’un tavsiye ettiği flaşlarla TTL flaş kontrolü ve bir sürü ek özelliğin, örneğin Çoklu Otomatik Mod (P, S, A,M) eklenmesiyle maliyet; Kullanıcıların Nikon FE için ayırabilecekleri bütçeyi geçmişti.

Nikon FE2

İlave olarak, yukarıda bahsedilen özelliklerden vazgeçmek demek, başarılı model Nikon FE’nin özelliklerinden taviz vermek anlamına geliyordu. Böylece kamera elektronik olarak kontrol edilen 1/4000 perde hızı ve Nikon’un tavsiye ettiği flaşlarla TTL flaş özelliği geliştirilerek, Nikon FE’ye eklenmiş ve Nikon FE2 olarak piyasaya çıkarılmıştı. 

“ Kamera GRAND PRIX “

Nikon FA pozometrik açıdan kullandığı son teknoloji Matrix ölçüm sistemi ile kameraların altın ödülü olan GRAND PRIX ödülünü haklı başarısıyla kazanmıştır.

Bu ödül; Fotoğraf dergisi editör ve yorumculardan oluşan bir juri tarafından o yıl piyasaya çıkan kameralar arasından seçilerek veriliyordu. Nikon FA ve Olympus OM4 başa baş yarışıyordu. Bu konu, bugün bile fotoğraf tarihçileri ve bu kameraları tanıyanların dilindedir.

Her ikiside pozometre kontrolü yönünden yeni teknolojiler içermelerine rağmen sahip oldukları yenilikler bakımından birbirlerine ters idiler. Nikon FA’daki Matrix ölçüm teknolojisinin ana amacı; Konudaki parlaklığın en hassas şekilde ölçülerek kullanıcının pozometrik ölçüm ve poz dengeleme konusundaki kararlarını en aza indirmekti. Öte yandan Olympus OM4’ün çok noktalı ölçüm sistemi ise; Kullanıcının pozometre ölçümü ile ilgili kararlarının kabul edildiği bir sistemi kullanmaktaydı. Yani Nikon FA fotoğrafçıya fazla yorum bırakmıyor, Olympus OM4 ise yorumu daha çok fotoğrafçıya bırakıyordu.

Nikon FA ödülü çok az bir farkla kazandı. Geçmişe bakıldığında bunun çok doğal bir sonuç olduğu düşünülebilir.

Matrix ölçüm sistemi evrimleşerek, analog Nikon F5 ve dijital Nikon D1 kameralarında 3D Color Matrix Metering sistemi ve Flaş fotoğrafçılığında ise 3D Multi-Sensor Balanced flaş kontrol sistemi olarak kullanıldı. Diğer kamera üreticileri ise buna benzer çok parçalı (Multi-Segment) ölçüm sistemlerini kendi firmalarına adapte ederek bir çok değişik isimlerle kullanmışlardır.

Çok noktalı ışık ölçümü; Pozometre sisteminden farklı bir konudur ve kameranın içindeki pozometrenin kontrol edilmesiyle ilgili bir konu değildir.

Matrix ölçümün teknolojik değerini tarih göstermektedir.

Altın Kaplama Nikon FA

Nikon FA'nın kameralar arasındaki yarışma olan KAMERA GRAND PRIX’i kazanmasından sonra bu başarıyı hatırlamak için Nikon, Nikon FA modelinin altın kaplamalı modelini piyasaya sürdü.

Bu kamera Nikon FA modelinin üst ve alt kapaklarının altınla kaplanarak deri kısmına ise kertenkele derisi kullanılarak üretilmiş bir modeliydi. Bu modelin detaylı fotoğrafları aşağıdaki linktedir. 

Sınırlı sayıda üretilen bu modelin Paulownia adlı bir ağaçtan yapılmış kutusu vardı ve fiyatı 500.000 japon yeni idi. Kamera ile birlikte verilen AI Nikkor 50 mm f/1.4 gövdeye monte edildiği birleştirme halkası ve lensin üzerindeki halka bile altın kaplamaydı. Hatta lensin kapağındaki Nikon yazısı bile altın kaplamaydı. Kısaca altın kaplama Nikon FA üzerinde titizlikle çalışılmış bir çalışmaydı. Daha fazla detay için;
http://www.mir.com.my/rb/photography/credits/fagold/index2.htm

Nikon FA Gold

Nikon FA' nın Siyah, Gümüş ve Altın Modelleri